Open Science: samen werken aan een systeemverandering
Nederlandse wetenschappers publiceren nu zo’n 75 – 80% van hun onderzoeksresultaten in Open Access. De samenwerking binnen de UKB in de werkgroepen Licenties en Open Access, ondersteund door UKB Scholarly Information Services, heeft daar sterk aan bijgedragen. De werkgroep Research Data Management zorgde voor het beter vindbaar, toegankelijk en herbruikbaar maken van research data. Om de behaalde resultaten te bestendigen is een systeemverandering nodig. Wat heeft de UKB al bereikt en wat doen we de komende jaren om de transitie naar Open Science verder vorm te geven?
Gezamenlijk onderhandelen voor ‘big deals’
Door gezamenlijk te onderhandelen met de grote uitgevers heeft de UKB de afgelopen jaren een groot aantal big deals met uitgevers gesloten. Bij deze ‘read and publish’ overeenkomsten is het streven dat wetenschappers van Nederlandse universiteiten en UMC’s kosteloos of tegen lage kosten (Article Processing Charge) Open Access kunnen publiceren in wetenschappelijke tijdschriften en dat onderzoekers en studenten die tijdschriften ook onbeperkt kunnen lezen.
Journal Browser
Om ervoor te zorgen dat Nederlandse onderzoekers gemakkelijk kunnen zien bij welke uitgevers ze Open Access kunnen publiceren is in UKB-verband de Journal Browser ontwikkeld en geïmplementeerd bij alle Nederlandse universiteiten.
You share, we take care
Daarnaast ondersteunde de UKB-werkgroep Open Access de implementatie van het Taverne Amendement bij alle universiteiten met de campagne You share, we take care. Dit heeft een flinke impuls gegeven aan OA publiceren.
UKB Scholarly Information Services
In 2020 heeft de UKB een programma gestart voor gezamenlijke ‘Scholarly Information Services’ (UKBsis). Dit programma werkt aan het realiseren van duurzame deals met uitgevers voor toegang tot wetenschappelijke informatie en open access publiceren. UKBsis zoekt zoveel mogelijk samenwerking met andere (inter)nationale consortia om de transitie naar 100% open access te behalen. In 2020 werden procesbeschrijvingen gemaakt voor het opstellen en managen van contracten. Ook is een concept datahub ontwikkeld waarin data van instellingen, uitgevers en andere bronnen gecombineerd worden om inzicht te krijgen in het aantal open access publicaties, de kostenontwikkeling, en de kwaliteit van publishing workflow processen.
Research Data Management
De werkgroep Research Data Management (RDM) en de vanuit het UKB gestarte Landelijk Centrum Research Data Management (LCRDM) hebben ervoor gezorgd dat het vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar maken van data (FAIR) op nationaal niveau vorm heeft gekregen.
Meerjarenplan Open Science
De UKB blijft de komende jaren een actieve rol spelen in de nationale samenwerking om te komen tot 100% Open Access in Nederland. Zo schrijven we mee aan het nieuwe meerjarenplan Open Science van het Nationaal Platform Open Science.
Onderwerpen die op de agenda staan, zijn:
- kostenbeheersing bij open access publiceren en samen zoeken naar nieuwe business modellen voor het uitgeven van wetenschappelijke publicaties;
- nieuwe publicatiemodellen voor de humanoria;
- systeemverandering: nieuwe uitgeefmodellen en nieuwe methoden van erkennen en waarderen;
- het monitoren van de transitie naar Open Access publicaties.