Open Access

Achtergrond

Open Access publiceren is een belangrijk onderdeel van de Open Science beweging dat al aardig op stoom is gekomen. De UKB – soms in samenwerking met de VSNU – nemen sinds 2015 een Open Access component op in contracten met de grote uitgevers. Hierdoor kunnen onze auteurs zonder verdere kosten wetenschappelijke artikelen Open Access publiceren. Daarnaast hebben alle Nederlandse universiteiten een repository, waar onderzoekers de mogelijkheid hebben om auteursversies van hun publicaties Open Access beschikbaar te stellen. Echter, het werk is verre van voltooid.

Doel van de werkgroep

We zien onszelf als brug tussen lokale en (inter)nationale ontwikkelingen – bijvoorbeeld bij universiteiten, onderzoeksfinanciers en uitgevers – en onderzoekers die met deze nieuwe ontwikkelingen te maken krijgen. We hebben een breed netwerk, geven gevraagd en ongevraagd advies over de nieuwe ontwikkelingen, ondersteunen projecten bijvoorbeeld voor de ontwikkeling of implementatie van nieuwe tools of beleid en zijn een spil in de communicatie richting onderzoekers en het publiek. Ons doel is om de transitie naar Open Access voor alle partijen te vergemakkelijken.

Activiteiten

Als werkgroep houden we ons bezig met een brede waaier aan activiteiten. Een greep uit onze bezigheden dit jaar, in willekeurige volgorde:

Taverne amendement : na de succesvolle pilot in 2019/2020 houden we ons nu bezig met het opschalen van het gebruik van het amendement. We onderzoeken en implementeren (semi-)automatisering van workflows en opt-out systemen.
Open Access overeenkomsten met uitgevers: samen met UKBsis werken we aan het verbeteren van de aansluiting van contractuele Open Access afspraken bij de dagelijkse praktijk. Een voorbeeld hiervan is dat we uitgevers adviseren over de workflows die onderzoekers moeten doorlopen om gebruik te kunnen maken van de overeenkomsten.
Visievorming: aan het begin van het jaar is een aantal haalbaarheidsstudies over Open Access gepubliceerd. Op basis van deze rapporten is – mede door werkgroepleden – een voorstel voor herziening van het VSNU Open Access beleid en een advies voor een nieuw NPOS geschreven.
Open Access monitoring: een aantal van onze leden werkt samen met CWTS en Rathenau aan een actualisering van de VSNU Open Access monitor.
Implementatie Plan S: als werkgroep volgen wij de ontwikkelingen van NWO en de Europese Unie rondom de implementatie van Plan S en vertalen dat in adviezen en communicatiemateriaal voor onderzoekers.
Creative Commons: in samenwerking met NWO hebben we een gids voor Creative Commons geschreven. Deze gids adviseert onderzoekers bij de keuze van hun Open Access licentie.

Samenstelling

Onze werkgroep bestaat uit een Open Access expert per Universiteit. Alle leden brengen verschillende expertise in vanuit hun achtergrond in bijvoorbeeld rechten, onderzoek of communicatie. Daarnaast hebben we links met NWO, Hogescholen, DANS-KNAW, NPOS en VSNU.

Ron Aardening – Universiteit Maastricht

Pascal Braak – Universiteit van Amsterdam, secretaris

Elly Dijk – KNAW

Joy Dijksman – Erasmus Universiteit Rotterdam

Marjet Elemans – TU Eindhoven, voorzitter

Dirk van Gorp – Radboud Universiteit Nijmegen

Chantal Hukkelhoven – Wageningen University and Research

Just de Leeuwe – TU Delft

Ane van der Leij – Rijksuniversiteit Groningen

Nicole Loorbach – Universiteit Twente

Arjan de Rooy – Vrije Universiteit Amsterdam

Daan Rutten – Universiteit van Tilburg